De Hampoort

Entree van de vestingstad

Tromgeroffel en trompetgeschal. De heraut schraapt zijn keel, haalt diep adem en roept met luide stem: “Welkom in Grave! Welkom in de Hampoort. We  ontvangen u met wijd gespreide armen. Kom binnen, bezoeker – jong en oud, bekend en onbekend. Beleef de Graafse geschiedenis, leer hoe Grave werd gesticht als vestingstad en aanschouw hoe zij zich moedig staande hield als veelbelegerde stad. Maak kennis met Grave en haar inwoners. Welkom in de Hampoort, welkom in het Stadsmuseum Grave! Welkom in Grave!’

De landzijde van de Hampoort

Geschiedenis
De Hampoort is nog steeds zoals hij gebouwd was in 1686 tot 1688.  Als ontwerper van de Hampoort wordt architect d'Estangh gezien. Van hem is bekend dat hij enige jaren in Grave heeft gewerkt. De Hampoort werd ook wel de Bossche Poort genoemd, omdat hij op de weg naar 's Hertogenbosch lag.

In 1672 was Grave in Franse handen. Twee jaar later (1674) heroverden de Staatse troepen onder Prins Willem III na een vier maanden durend beleg de stad, waarbij nagenoeg de hele stad door de beschietingen onherstelbaar beschadigd werd. Nadat de vrede van Nijmegen getekend was tussen de Republiek en Frankrijk werden tussen 1679 en 1689 de Graafse vestingwerken, die in 1674 zo ernstig te lijden hadden gehad geheel vernieuwd en uitgebreid. De vestingwet van 1874 bepaalde dat Grave haar status van vestingstad verloor. Een gevolg daarvan was dat de rijksoverheid het onderhoud niet langer bekostigde. Voor de gemeente was het onderhouden veel te duur en daarom werden tussen 1876 en 1914 vrijwel alle vestingwerken van Grave gesloopt. Van alle toen aanwezige stadspoorten bleef alleen de Hampoort behouden al verloor ze wel haar functie van poortgebouw.

De Hampoort is in de ruim 300 jaren van haar bestaan gebruikt voor verschillende doeleinden. Tot de vestingwerken werden gesloopt was het gebouw natuurlijk primair een stadspoort, waarin in oorlogstijd troepen werden gelegerd. In vredestijd heeft de zuidelijke vleugel o.a. gediend als militaire bakkerij en de noordelijke vleugel als militair hospitaal. Aan het einde van de 19de eeuw werd de noordelijke vleugel woonhuis. De laatste bewoonster heeft er tot 2002 gewoond.

Wat kunt u aan het gebouw zien?
Het gebouw kreeg een hal, doorgang en twee zijvleugels. De Hampoort werd opgetrokken van zand- en baksteen en gebouwd in de klassieke Nederlandse barokstijl (classicisme), volgens de zogeheten Palladiaanse pilasterorde en bandverdeling. (Palladio was een Italiaans architect die leefde van 1508 tot 1580. Pilasters zijn de vierkante platte zuilen die uit de gevel naar voren komen.)

Boven de poort bevindt zich aan de landzijde een timpaan, voorzien van de wapens van de Republiek der Verenigde Nederlanden (links) en van stadhouder Willem III Hendrik, prins van Oranje (rechts).

Het wapen van de Republiek toont een gekroonde klimmende leeuw voorzien van een zwaard en zeven pijlen (die de zeven provinciën vertegenwoordigen. De wapenspreuk luidt 'concordia res parvae crescunt', hetgeen (vrij vertaald) betekent 'Eendracht maakt macht'.

Het wapen van de prins van Oranje heeft als wapenspreuk 'honi soit qui mal y pense'. Deze spreuk (Ook het motto van de Engelse Orde van de Kouseband) betekent 'Schande over hem, die er kwaad van denkt.

Sinds de bouw is aan het uiterlijk van het gebouw vrijwel niets veranderd. Alleen heeft men in het midden van de vorige eeuw de kapvorm gewijzigd van een dubbel-zadeldak naar een plat met vier schilden.

Sinds 30 oktober 1993 is de zuidelijke vleugel in gebruik bij het Graafse Cloveniersgilde en sinds 31 maart 2006 is het Stadsmuseum Grave in de noordelijke vleugel gevestigd.

Deel dit